Maximes over Europa en Beschaving | Erik Boers

Tijdens de Comenius Summer Course http://www.comeniusleergang.nl/Leergangen/overige-leergangen/comenius-summercourse/, eind augustus, onderzocht de groep enkele dagen lang het begrip ‘beschaving’ en het project Europa aan de hand van inleidingen gegeven door visiterende hoogleraren en een onderling denkgesprek. We eindigden met de oefening ‘Maximes’: verwoord een grootse gedachte binnen dit domein.

Een maxime is een korte, puntige weergave van een levensinzicht. De term is een afkorting van ‘maxima sententia’, grootste gedachte. De raadgever probeert zijn ‘grootste gedachte’ onder woorden te brengen, in de hoop dat zijn toehoorders er wat aan hebben. Kenmerkend voor de maxime is dat hij rekening houdt met hoe mensen werkelijk zijn, hoe ze zich in feite gedragen en met elkaar omgaan. De maxime zet het volle licht op het menselijk tekort.

Grootmeester van de maxime is François de la Rochefoucauld, die zijn ‘Maximes ou sentences morales’ publiceerde in 1664. Enkele voorbeelden:
* Het is gemakkelijker de ambten waardig te schijnen die men niet dan die men wel bekleedt.
* Alleen zij die gevaren hebben getrotseerd kunnen zeggen dat ze moedig zijn.
* Men spreekt gewoonlijk meer kwaad uit ijdelheid dan uit boosaardigheid.
* Wij doen beloften volgens onze hoop, en wij houden ze volgens onze vrees.
* Weinig mensen zijn wijs genoeg om nuttige kritiek te verkiezen boven valse lof.

Het spreek-, denk- en schrijfwerk van de deelnemers leverde indringende uitspraken op, bijvoorbeeld:

 ‘(Pas) als we Europa als ons eigen kind kunnen zien, waar we met mildheid over kunnen praten en dat we veel gunnen, dan wordt Europa ‘ik’ en van onszelf.’

 ‘Het ontbreken van een ‘moeder’ leidt ertoe dat Europa in haar egocentrische fase blijft steken en dus nooit als beschavingsideaal kan fungeren.’

 ‘Nooit meer oorlog kan pas als ’t leven vordert want dan kun je pas zeggen; ‘Ik ben gelukkig omdat jij het beter doet.’

 ‘In de ogen van de ander kijk je in je eigen lachspiegel. Je bepaalt zelf of je daarin groter of kleiner wordt.’

 (Zie Praktijkwijzer 57 in: Vrije Ruimte Praktijkboek, p. 155)